Groenoord

De kinderactiviteiten met Koninginnedag smaken in 1937 in Groenoord naar meer. Bewoners van het kleine maar langgerekte buurtje aan de oostzijde van de Haarlemmertrekvaart, besluiten daarom  op 7 september een buurt- en speeltuinvereniging op te richten. Dat jaar vieren ze Sinterklaas in Zomerzorg en al snel daarna beschikt de vereniging al over een eigen vergaderlokaaltje in de Van Leeuwenhoekstraat.

1-Oprichting-Groenoord
De oprichting van de buurt- en speeltuinvereniging Groenoord in september 1937 wordt gevierd met een sprookjesoptocht (ELO/LD)

In mei 1938 jaar weten ze bij de Musschenbroekstraat een stuk weiland te huren naast huize Groenoord (ter hoogte van de Willem de Zwijgerlaan). Via onder benefietwedstrijden van Leidse voetbalverenigingen weten ze de middelen bij elkaar te krijgen om dat als speeltuin in te richten. Op 13 juli – het gaat snel! – wordt die feestelijk geopend met een optocht waarin oude sprookjes worden verbeeld. De mondharmonicaclub van de vereniging laat zich al snel overal horen.

Groenoord wordt echter geen lid van de Leidse Speeltuinfederatie, de voorganger van de LBS [link samenwerking]. Dit tot grote zorg van vooral Noorderkwartier [link], dat niet zo erg ver van de nieuw speeltuin ligt. Pas in 1947 sluit Groenoord zich bij de LBS aan.

Helemaal naar wens is de speeltuin nog niet. In 1940 wordt ze “gereorganiseerd”. In 1943 stelt de gemeente materiaal en een waterleiding beschikbaar om de druk gebruikte speeltuin alsnog van sanitair te voorzien. Na de oorlog moet de speeltuin – die ondertussen ook een voetbalclub heeft opgericht – wel weer hersteld worden.

Groenoord toont zich een actieve vereniging, met voetbaltoernooien, dagen met kinderspelen, tuinfeesten in de speeltuin en Sinterklaas- en andere feesten in zalen in de stad, viswedstrijden en een eigen reisvereniging. Het drukke gebruik van de speeltuin zelf, leidt in 1950/1951 tot een aanzienlijke vergroting, deels in de tuin van het oude buiten Groenoord. In 1963 wordt de speeltuin helemaal vernieuwd en gemoderniseerd. Er komt dan ook een echt clubhuis bij, De Boei genoemd. De klaverjasclub heeft nu ook onderdak bij hun vereniging. Vier jaar later wordt het terrein nog eens vergroot.

Groenoord_1937-Colorized
Speeltuin Groenoord in 1962 (H. Kleibrink)

Begin jaren zeventig gaat het echter moeizaam. Dat komt voor een deel door conflicten met het nieuwe buurtcomité. Uiteindelijk worden dat in 1977 na bemiddeling van de Leidse Jeugd Actie en de LBS opgelost. Een andere kwestie is dat sinds eind jaren zestig de doorgetrokken Willem de Zwijgerlaan en de Groenoordhal het noorden van de buurt afsnijden van het zuidelijk deel, waar de speeltuin ligt. In Groenoord Noord willen ze graag een eigen speelterrein.

In 1979 presenteert de gemeente woningbouwplannen voor een deel van Groenoord-Zuid, waar ondertussen een fabriek is afgebroken. Daar wordt ook de speeltuin bij betrokken. Die moet verhuizen naar de zogenaamde schapenwei van het slachthuis. In plaats van het oude clubhuis wordt een nieuw buurthuis gebouwd worden voor zowel de speeltuinvereniging als voor de Stichting Buurtwerk Groenoord. In oktober 1981 wordt dat buurthuis geopend, anderhalf jaar later de nieuwe speeltuin. In goede samenwerking ontwikkelen buurthuis en speeltuinvereniging Groenoord allerlei activiteiten voor jong en oud in de buurt.

3-Sinterklaas-in-buurthuis-Groenoord
Sinterklaas komt op bezoek in buurthuis Groenoord in 1986 (Jan Holvast/HVOL)

Groenoord is een bloeiende, gezonde speeltuinvereniging. Tot in 1996 de Leidse Welzijnsorganisatie het buurthuis sluit in verband met bezuinigingen. Daarmee wordt ook een belangrijke basis onder het speeltuinwerk weggeslagen. Onderhandelingen tussen speeltuin en gemeente over gebruik en (onder)huur, lopen dood: de vereniging moet te veel huur betalen voor een gebouw dat indertijd ook voor haar is gebouwd. In 1997 gooit het bestuur het bijltje erbij neer. De vereniging wordt opgeheven.

De speeltuin zelf blijft nog even open, onder beheer van de LBS. Dat probeert nog een nieuw bestuur te organiseren. Wanneer in 1998 een jongetje vast komt te zitten in een ondeugdelijk speelwerktuig, valt het doek. Alle speeltoestellen worden verwijderd. Het terrein wordt tien later betrokken bij de ontwikkeling van Nieuw Leyden.

Groenoord telt na vijftien jaar bouwen vele malen meer bewoners dan vroeger. Maar voor een echte speeltuin zijn de bewoners nu aangewezen op de buren van Noorderkwartier, of de Maredijk.