De Zeeheldenbuurt, ten oosten van de Zijlsingel, is grotendeels gebouwd tussen de beide wereldoorlogen, deels met sociale en deels met eenvoudige particuliere woningen. Anders dan in vergelijkbare buurten uit die tijd, is er vóór de oorlog geen speeltuinvereniging, wel een actieve buurtvereniging. Er is sprake van een speeltuin, maar die komt er niet. Direct na de oorlog besluiten bewoners dat die er wel moet komen. Ze schuiven de oude buurtvereniging opzij en richten op 1 juli 1946 de speeltuinvereniging Ons Eiland op. Directeur H.J. de Koster van de Meelfabriek wordt beschermheer.
De vereniging slaat aan. Voortvarend worden speeltoestellen aangeschaft, nog vóór er een terrein is. Dat komt er wel snel, in september 1947, in de Kortenaerstraat. Bijna alle kinderen uit het kleine buurtje komen er spelen. Oorspronkelijk komen er ook kinderen uit de Rijndijkbuurt, tot in 1950 Rondom de Watertoren wordt opgericht.
Men kan de speeltuin regelmatig uitbreiden. Zelf bouwt men onder meer de hoge glijbaan. Ondanks het feit dat het eigen clubhuis pas in 1958 wordt geopend, zijn er enorm veel clubjes – daarvoor wordt de kantine van de Meelfabriek of de buurtschool gebruikt. Er zijn clubjes voor jonge én voor oudere kinderen: toneel, dans, zang, knutselen, accordeon en meer. De eigen korfbalclub groeit uit tot een van de belangrijkste in de stad.
Speeltuinvereniging Ons Eiland is zeker in de jaren vijftig hét voorbeeld van een Leidse speeltuin. Het is dan ook niet toevallig dat, wanneer in mei 1954 koningin Juliana een bezoek brengt aan de Leidse regio, zij in Leiden zelf Ons Eiland bezoekt. “Ik zou hier best willen komen spelen!”, schrijft zij in het gastenboek.
In de jaren zeventig krijgt Ons Eiland het moeilijker. De groep vrijwilligers die de tuin runt, kan zich niet vernieuwen en raakt geïsoleerd. Een nieuw wijkcomité vraagt zich af of de tuin niet beter gebruikt kan worden, door er een buurthuis te bouwen. Het is sowieso onrustig in het buurtje vanwege de renovaties. Rond 1979 komt alles weer in wat rustiger vaarwater. Het bestuur verjongt zich; het buurthuis(je) komt op een andere plek – het zal later weer wegbezuinigd worden.
Bij de uitvoering van het Deltaplan wordt ook Ons Eiland vernieuwd. Men weet ook extra middelen binnen te slepen via het landelijk programma Buurt aan Zet. De jaren erna wordt in de Zeeheldenbuurt intensief nagedacht over de toekomst van het wijkje. Doordat er ook sloop- en bouwplannen zijn van de woningbouwvereniging, is het weer een onrustige tijd.
Maar de buurt is ambitieus, met als drijvende krachten de speeltuinvereniging en de buurtvereniging. De samenwerking tussen deze twee bewonersorganisaties is prima. In oktober 2013 besluit de gemeente dat 3 speeltuinen een buurtfunctie krijgen, waaronder Ons Eiland. De speeltuin brengt dat in bij de buurtvereniging om op te nemen in de wijkvisie. Die wijkvisie wordt in 2014 vastgesteld. Door de speeltuin, of beter: haar clubhuis, een buurthuisfunctie te geven, wil de buurt het wegbezuinigde welzijns- en sociaal-cultureel werk terugbrengen. Het clubhuis moet een plek worden voor iedereen, kinderen en hun ouders, senioren en buurtbewoners in al hun sociale diversiteit.
Het bestaande clubhuis van de speeltuin is daarvoor niet geschikt. Een uitgebreide verbouwing, eigenlijk een compleet nieuw clubhuis, is noodzakelijk. Inclusief een nieuw onderkomen voor de kinderopvang, die al jaren een ruimte heeft op de speeltuin. Eind 2021 gaat de ingrijpende bouwoperatie van start. Op 28 januari 2023 wordt het nieuwe clubhuis feestelijk geopend.
In de tussenliggende jaren lukt het ook om opnieuw mensen enthousiast te maken voor het speeltuinwerk. Het stokje wordt overgedragen aan een nieuwe, jonge generatie bestuurders en vrijwilligers.
