Korfbal is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van het speeltuinwerk. Er bestaan nog drie korfbalverenigingen in Leiden en twee daarvan zijn ontstaan uit fusies met onder meer verenigingen met een speeltuinverleden: KZ Danaïden en Sporting Trigon. Bij KZ Danaïden gaat het om Zuiderkwartier en Ons Eiland , bij Sporting Trigon om Vicus Oriëntis, oftewel Oosterkwartier .
Korfbal is in 1902 bedacht door de Nederlandse onderwijzer Nico Broekhuyzen. Het spel slaat direct aan. De eerste Leidse vereniging, Vitesse, wordt in 1904 opgericht. Ze speelt op het door de Bond voor Lichamelijke Opvoeding gehuurde sportveld aan de Zoeterwoudsesingel. Het spel valt ook in de smaak bij de Vereeniging Volksspeeltuinen, dat in 1913 naar hetzelfde terrein verhuist. Men vindt het spel een stuk beschaafder dan voetbal. Ook het feit dat dit een teamsport is waar jongens en meisjes samenspelen – maar wel in koppeltjes per geslacht, dus zedelijk verantwoord! – spreekt aan.
In 1911 wordt Fluks opgericht en in 1921 het christelijke Pernix – de derde nog bestaande Leidse club. Maar het Leidse korfbal raakt in een impasse. Vitesse gooit in 1932 de handdoek in de ring. Het korfbal krijgt echter een enorme impuls wanneer Fluks in 1932 ingeschakeld wordt door speeltuinvereniging Oosterkwartier [link] om sportactiviteiten met de jeugd te organiseren. Dat idee slaat aan bij de andere speeltuinverenigingen. Een jaar later organiseert de Leidse Speeltuin-Centrale een interne competitie. Er kan gespeeld worden op de nieuwe speeltuinen, want er is een deel vrijgehouden om te sporten. Voetballen mag niet de gemeente en waarschijnlijk vinden de speeltuinen ook zelf korfbal opvoedkundig meer verantwoord.
Vanuit deze competitie komt in 1935 de Leidse Korfbal Bond tot stand. Er komt een competitie met Fluks, Zuiderkwartier, Oosterkwartier, Noorderkwartier en De Algeme(e)ne. Westerkwartier doet niet meer mee: daar is onvoldoende belangstelling. De Algemene komt voort uit de Bond voor Handels- en Kantoorbedienden. Speeltuin Oosterkwartier is haar thuisbasis. Pernix doet niet mee: die speelt in de aparte christelijke competitie (tot 1970).
De Leidse clubs zijn succesvol en spreken ook op landelijk niveau hun woordje mee. Wanneer Oosterkwartier in 1936 doordringt tot de landelijke competitie, moet het wel haar naam veranderen omdat al een andere club zo heet. De nieuwe naam wordt Vicus Oriëntis: de vertaling van Oosterkwartier in Latijn.
Na de Tweede Wereldoorlog worden heel wat nieuwe korfbalclubs opgericht in Leiden. Daarvan komen er twee voort uit speeltuinen: De Demping en Ons Eiland. De Demping heeft niet lang bestaan: ze verdween met de speeltuin in de Haver- en Gortbuurt. Ons Eiland uit de Zeeheldenbuurt is echter een groot succes, zowel in ledental als wat betreft prestaties. Ons Eiland speelt net als Pernix in de christelijke competitie. De korfbalvereniging Noorderkwartier wordt in 1950 opnieuw opgericht: de oude had de oorlog niet overleefd. Overigens lijkt voetbal na de oorlog toch populairder bij de speeltuinen…
Zuiderkwartier, Vicus Orientis en Ons Eiland zijn de meest succesvolle van de speeltuin-korfbalverenigingen. Op de duur zingen zij zich los van de speeltuinverenigingen. Ze spelen daar ook niet meer, maar op nieuwe sportvelden.
Noorderkwartier is uiteindelijk in 1983 opgeheven wegens gebrek aan belangstelling. Zuiderkwartier en Ons Eiland fuseren in 1992 tot KZ Leiden en dat weer in 2010 met de gymnasiasten-korfbalvereniging Danaïden (1947) tot KZ Danaïden. Het aloude Fluks fuseert in 1995 met Vicus Orientis en De Algemene tot Sporting Trigon. Dat speelt weer op het sportterrein waar het allemaal begon: aan de Zoeterwoudsesingel.
–